เรือกอและ ผลงานศิลปะที่สะท้อนให้เห็นถึงวิถีชีวิตของผู้คนในพื้นที่จังหวัดชายแดนใต้ เป็นพาหนะสำคัญในถิ่นฐานที่มีสายน้ำและผืนทะเล กว่าจะได้มาซึ่งเรือกอและหนึ่งลำ ต้องผ่านกระบวนการมากมาย
ในเชิงโครงสร้าง ช่างทำเรือกอและ จะต้องมีความชำนาญในการเลือกไม้สำหรับทำเรือ ซึ่งนิยมใช้ไม้เนื้อแข็งที่มียางในเนื้อไม้ เช่น ไม้ตะเคียน ไม้พะยอม ไม้หลุมพอ ไม้จือยา และไม้สะยา เป็นต้น ขั้นตอนสำคัญคือการประกอบโครงสร้างเรือให้แข็งแรงโดยคำนึงถึงประโยชน์ใช้สอยและการเดินทางบนแม่น้ำและท้องทะเล จะต้องสามารถแล่นบนน้ำทะเลได้อย่างมั่นคง คล่องตัวสูง โต้คลื่นได้ดี และคว่ำยาก กระบวนการนี้เป็นทักษะความชำนาญที่ช่างพื้นบ้านสั่งสมภูมิปัญญาและประสบการณ์ ส่งต่อมายังลูกหลานให้สืบทอดกันต่อไป
ความน่าสนใจและคุณค่าของเรือกอและ คือการเพิ่มคุณค่าด้านศิลปะเข้าไปนอกเหนือจากโครงสร้างที่สมดุลของลำเรือแล้ว ด้วยการสร้างสรรค์ลวดลายที่อ่อนช้อย การฉลุลวดลายบนไม้ ประกอบเป็นส่วนต่างๆของเรือ เทคนิคลงสีที่โดดเด่นสวยงาม ล้วนจากแรงบันดาลใจที่ได้รับจากสภาพแวดล้อม วิถีความเป็นอยู่และสังคมพหุวัฒนธรรม อันได้รับอิทธิพลศิลปะที่หลอมรวมกันระหว่าง 4 ชนชาติ ได้แก่ ชาวไทยพุทธ ชาวไทยมุสลิม ชาวชวาและชาวจีน นับเป็นผลงานศิลปะเชิงวัฒนธรรมสัมพันธ์ที่ควรเชิดชูและอนุรักษ์ไว้อย่างยิ่ง
จิตรกรที่สร้างสรรค์ลวดลายเรือกอและ ส่วนใหญ่เป็นจิตรกรพื้นบ้านที่สืบทอดฝีมือจากบรรพบุรุษ หรือ ฝึกฝนจากครูผู้ถ่ายทอด จิตรกรที่มีชื่อเสียงก็จะมีตารางงานเข้ามาตลอดปี บางท่านมีคิวงานยาวไปตลอดปี เนื่องจากการตกแต่งลวดลายเรือกอและแต่ละลำ ใช้เวลายาวนานนับเดือน
ลวดลายที่วาดบนเรือกอและนั้น ขึ้นอยู่กับความต้องการของเจ้าของเรือ บางครั้งก็เกิดจากความเชื่อมั่นในฝีมือของจิตรกรให้ออกแบบลวดลายได้อย่างเต็มที่ ซึ่งลวดลายที่นิยมตกแต่งบนเรือกอและ ส่วนมากเป็นภาพสัตว์ในจินตนาการจากประเพณี ศาสนา วรรณคดี และภาพทิวทัศน์ เป็นต้น ลวดลายบนเรือกอและ ไม่ใช่เพียงงานศิลปะที่สวยงามโดดเด่นของลําเรือเท่านั้น แต่ยังแฝงไว้ด้วยความเชื่อ โดยเฉพาะการตั้งชื่อเรือ ที่จะใช้คำที่เป็นมงคล มีผลด้านโชคลาภ มีความหมายที่สวยงามและมีความสำคัญต่อเจ้าของเรือ
กว่าจะสร้างเรือกอและแล้วเสร็จแต่ละลำ ใช้เวลานานเป็นปี เนื่องจากแต่ละขั้นตอนการสร้างต้องใช้ช่างผู้ชำนาญแต่ละกลุ่มร่วมมือกัน คงไม่เกินจริงหากจะกล่าวว่า เรือกอและหนึ่งลำ คือผลลัพธ์ของความร่วมแรงร่วมฝีมือจากผู้เชี่ยวชาญจำนวนมาก
เรือกอและ นอกจากใช้สัญจร ออกทะเลหาปลาเลี้ยงชีพแล้ว ยังนำไปใช้ในประเพณีการแข่งเรือกอและ ซึ่งจัดขึ้นบ่อยครั้งในงานเทศกาลต่างๆ ในจังหวัดนราธิวาสอีกด้วย
แหล่งผลิตเรือกอและขึ้นชื่อในนราธิวาส อยู่ที่หมู่บ้านทอน ตำบลโคกเคียน อำเภอเมือง ซึ่งเป็นแหล่งผลิตเรือกอและทั้งเรือจริงและเรือจำลองที่มีชื่อเสียง
#ใต้สุดอยู่ไม่ไกล
#ใต้ธงไทยเดียวกัน
#นราธิวาส
#เรือกอและ
#บ้านทอน
